Na kwietniowym posiedzeniu działająca przy Głównym Geodecie Kraju Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej uchwaliła, że dla miasta o rosyjskiej nazwie Kaliningrad zalecana jest wyłącznie polska nazwa Królewiec. W tej samej uchwale zaznaczono, że wobec jednostki administracyjnej, w której znajduje się Królewiec, należy stosować nazwę obwód królewiecki, niezalecane jest natomiast używanie określenia obwód kaliningradzki.
Powyższe zmiany weszły w życie w dniu ich ogłoszenia, czyli 9 maja 2023 r., co oznacza, że od tej daty rosyjski Kaliningrad powinien być zastępowany polskim Królewcem we wszystkich możliwych zastosowaniach. Jako jeden z pierwszych do zmian zastosował się informatyczny potentat Google. W serwisie internetowym tej firmy Mapy Google zamiast rosyjskiej nazwy miasta widnieje już wyłącznie Królewiec. Także polska wersja Wikipedii, wielojęzycznej encyklopedii internetowej, dostosowała się do wytycznych komisji: po wpisaniu frazy „Kaliningrad” otrzymujemy informacje na temat Królewca.
Pierwsze zmiany są więc już widoczne. Następnie przyjdzie czas na dalsze korekty, a ich lista jest długa. Trzeba będzie wymienić np. drogowskazy informujące o kierunku trasy do Królewca i liczbie pozostałych kilometrów, autorzy i wydawcy będą musieli pamiętać o obowiązującej nazwie w publikowanych przewodnikach, informatorach, na mapach itp. Zmiana będzie także potrzebna w świadomości Polaków, aby słowo Kaliningrad zastąpić Królewcem. W tym przypadku nie powinno być jednak większego problemu, choćby dlatego, że część z nas z sentymentem podchodzi do nazwy Królewiec, czasami używając jej zamiennie z nazwą narzuconą przez rosyjską administrację po II wojnie światowej.
Skąd decyzja o oficjalnej zmianie nazwy miasta położonego w prostej linii od Gdańska o ok. 100 km?
Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej wzięła pod uwagę fakt, że miasto noszące rosyjską nazwę Kaliningrad znane jest w Polsce pod tradycyjną nazwą Królewiec oraz że obecna rosyjska nazwa tego miasta jest sztucznym chrztem niezwiązanym ani z miastem, ani z regionem. Komisja oceniła także, że nazwanie miasta położonego blisko granic Polski imieniem Michaiła Iwanowicza Kalinina, zbrodniarza współodpowiedzialnego m.in. za wydanie decyzji o masowym wymordowaniu Polaków (zbrodnia katyńska), ma w Polsce emocjonalny, negatywny charakter.
Oczywiście nie bez znaczenia są wydarzenia związane z rosyjskim napadem zbrojnym na Ukrainę, narzucanie tzw. ruskiego miru, prowadzenie przez Rosję wojny informacyjnej.
Zdaniem komisji wydarzenia w Ukrainie każą inaczej spojrzeć na kwestię nazw narzuconych, budzących duże kontrowersje, niespotykających się w Polsce z akceptacją. Przedstawiciele komisji podkreślają, że każde państwo ma prawo używania w swoim języku tradycyjnych nazw stanowiących jego dziedzictwo kulturowe, nie może być natomiast zmuszane do stosowania w swoim języku nazw przez nie nieakceptowalnych.
Królewiec jest bez wątpienia częścią dziedzictwa kulturowego Polski, o czym także wspomnieli członkowie komisji.
W XV wieku król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk włączył Królewiec do Polski, tworząc nowe województwo. Województwo przestało istnieć, gdy jego stolica została odbita przez wojska krzyżackie. Z kolei w 1525 roku miasto zostało stolicą Prus Książęcych, zależnych od króla polskiego jako lenno.
Zakorzeniony w polskiej historii Królewiec z dniem 9 maja przestał zatem być dla nas Kaliningradem. Dla Niemców natomiast miasto nieprzerwanie od setek lat jest Königsbergiem (niem. König – król, Berg – góra). Należy jednak pamiętać, że mieszkańcy dawnej RFN (Republiki Federalnej Niemiec) nie byli indoktrynowani przez kolejne dekady przez radzieckiego „sojusznika”, stąd nie został tam narzucony sztuczny twór zaczerpnięty od nazwiska zbrodniarza wojennego.
Za polskim przykładem już podążają Litwini. Litewscy posłowie partii konserwatywnej Vilius Semeszka i Paule Kuzmickiene wystąpili do Państwowej Komisji Języka Litewskiego w sprawie zmiany nazwy w języku litewskim miasta Kaliningrad na historyczną nazwę Karaliaucius (Królewiec). Także w tym przypadku jako argument służy fakt, że Nazwa Kaliningrad jest częścią rosyjskiej narracji i wywodzi się z agresywnych działań ZSRR podczas II wojny światowej […], a rusyfikacja nazw miejscowości, w których próżno było szukać rosyjskich śladów osadnictwa, miała na celu pokazanie ich przynależności do Moskwy.
Sławomir Lewandowski
Zdjęcie: W graniczącym z obwodem królewieckim województwie warmińsko-mazurskim przy drogach krajowych znajduje się 26 tablic wskazujących po stronie rosyjskiej Kaliningrad. Już pod koniec maja na pierwszych tablicach pojawiła się nazwa Królewiec.Fot. GDDKiA/o. Olsztyn
