Choć Gdynia jako miasto do setnych urodzin dopiero się zbliża (będzie je obchodzić w 2026 roku), to swoją historią mogłaby obdarować niejedną polską miejscowość. W gdyńskie bogactwo historyczne wpisują się również sylwetki dawnych mieszkańców, ludzi zasłużonych, a także wydarzenia, które budowały nie tylko mit miasta z morza, ale przede wszystkim jego podwaliny. Postacią, której pamięć od lat jest szczególnie pielęgnowana przez gdyńskich Kaszubów, jest Antoni Abraham. W tym roku 23 czerwca minęło 100 lat od jego śmierci. Ten kaszubski działacz społeczny i propagator polskości Pomorza, nazywany królem Kaszubów, był także wielkim orędownikiem budowy portu morskiego w Gdyni.
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie rok 2023 ogłosiło Rokiem Antoniego Abrahama, przychylając się tym samym do wniosku oddziału gdyńskiego ZKP. Miasto Gdynia i jego mieszkańcy na wiele sposobów utrwalają pamięć o tej niezwykłej postaci, która położyła bezcenne zasługi dla tożsamości miasta.
Gra miejska „Sekretna Gdynia Abrahama”
Uroczystości poświęcone Antoniemu Abrahamowi rozpoczęły się w Gdyni 17 czerwca grą miejską „Sekretna Gdynia Abrahama”, przygotowaną przez ZKP Gdynia, Kaszubskie Forum Kultury i Wyższą Szkołę Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego. Partnerami były: miasto Gdynia, Muzeum Miasta Gdyni, Inne Szlaki i Księgarnia Kaszubsko-Pomorska CZËC. Ceremonii otwarcia dokonali, wspólnie z przewodniczącą Rady Miasta Gdyni Joanną Zielińską, główni twórcy gry: Michał Miegoń (Inne Szlaki i Muzeum Miasta Gdyni), Adam Labuhn (WSAiB i ZKP Gdynia) oraz Andrzej Busler (Kaszubskie Forum Kultury i ZKP Gdynia). Na 76 uczestniczek i uczestników gry czekało na trasie w Śródmieściu wiele punktów wraz z aktorami w strojach z epoki Antoniego Abrahama. Na mecie w Kaszubskim Forum Kultury przygotowano nagrody dla wszystkich rywalizujących.
Tablica historyczna na Oksywiu
Dzięki współpracy wielu osób i podmiotów – w tym Andrzeja Buslera, prezesa Rady Północnych Oddziałów Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – na oksywskim cmentarzu stanęła kolejna historyczna tablica, tym razem nawiązująca do panteonu pamięci Marynarki Wojennej. Upamiętnia ona polskich marynarzy i ich okręty, które nie powróciły ze służby na morzu w trakcie II wojny światowej. Idea stworzenia takiego memoriału, pomników chwały polskich marynarzy, narodziła się kilka dekad temu w środowisku oficerów Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej. Inicjatorem upamiętnienia polskich okrętów zatopionych podczas II wojny światowej byli niegdyś kpt. mar. Jan Gosk oraz kmdr Julian Czerwiński. To oni opracowali koncepcję i konsekwentnie realizowali założenie kompozycyjne polowego ołtarza na ścianie zabytkowego kościoła św. Michała Archanioła na Oksywiu. Wszystkie tablice – różnorodne, w oryginalnej plastycznie formie – łączy łacińska sentencja: Mersis in bello („Zatopionym w boju”) z wkomponowanym znakiem krzyża, nazwami okrętów i datami zatopienia.
Obecnie pełny opis historii nawiązującej do panteonu pamięci Marynarki Wojennej znalazł się także na usytuowanej obok oksywskiego kościoła tablicy.
– Historia zatacza koło, bo o współpracę w przygotowaniu tekstu poprosiłem Aleksandra Goska, wicedyrektora Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, syna głównego inicjatora powstania panteonu kilka dekad temu kapitana Jana Goska, który spoczywa na przykościelnym cmentarzu – mówi Andrzej Busler.
Oficjalne odsłonięcie tablicy miało miejsce 17 czerwca po Mszy św. w intencji Antoniego Abrahama i jego małżonki Matyldy.
Uroczystości rocznicowe i wystawa na placu Kaszubskim
Program uroczystości w setną rocznicę śmierci króla Kaszubów obejmował także złożenie kwiatów pod jego pomnikiem na placu Kaszubskim w Gdyni 23 czerwca. Oprawę muzyczną zapewnił chór Dzwon Kaszubski pod dyrekcją Stanisława Ładziaka. Wydarzeniu towarzyszyło otwarcie kolejnej części plenerowej wystawy „Serce Gdyni ‒ plac Kaszubski i jego mieszkańcy w dawnej fotografii”, przygotowanej z inicjatywy Marcina Scheibego przy współpracy ZKP Gdynia, Kaszubskiego Forum Kultury, Wydawnictwa Region, Księgarni CZËC, firmy BORSKI oraz Rady Dzielnicy Śródmieście. Rocznicowe uroczystości odbyły się w scenerii udekorowanej kaszubskimi flagami ulicy Świętojańskiej. Uczestniczyli w niej m.in. senator Sławomir Rybicki, poseł Marek Rutka, przewodnicząca Rady Miasta Gdyni Joanna Zielińska, gdyńscy radni Anna Szpajer i Zenon Roda oraz delegacja Rady Miejskiej Żukowa na czele z Mariolą Zmudzińską.
Srebrna Tabakiera Abrahama
Z kolei 24 czerwca w Szkole Podstawowej nr 43 na gdyńskim Pogórzu odbyła się uroczystość wręczenia medali Srebrna Tabakiera Abrahama. Nagroda jest przyznawana od 1994 roku przez gdyński oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego osobom i instytucjom działającym na rzecz Kaszub i Pomorza. Dotychczas to prestiżowe wyróżnienie otrzymało przeszło osiemdziesięcioro laureatów.
Kapituła medalu podczas obrad 11 maja postanowiła w tym roku nagrodzić Andrzeja Buslera, Marcina Scheibego oraz redakcję kaszubską Radia Gdańsk.
– Nagroda w moim mateczniku, czyli Gdyni, to podwójna radość. Ma ona szczególną wartość, bo została przyznana przez moje koleżanki i kolegów. My, Kaszubi, jesteśmy bardzo oszczędni, jeśli chodzi o emocje i komplementy, bo takie mamy charaktery. Otrzymać nagrodę od najbliższych, to na Kaszubach największa wartość – powiedział Andrzej Busler, szef Kaszubskiego Forum Kultury oraz wieloletni prezes gdyńskiego oddziału ZKP.
Radości z otrzymania Tabakiery nie kryła także Tatiana Slowi, kierownik redakcji kaszubskiej Radia Gdańsk.
– Jestem dumna z całej redakcji. To docenienie kilku dekad pracy wielu pokoleń dziennikarzy. Natomiast z Radiem Gdańsk jest tak, że Kaszubi musieli trochę sami popracować nad sobą, tak żeby nie być przedmiotem czyjejś opowieści, tylko żeby podmiotowo opowiadać o sobie, w swoim języku, chociaż niekoniecznie, najważniejsze, że ze swojej perspektywy. Cieszę się, że ta perspektywa została doceniona. Jesteśmy z mikrofonami w różnych miejscach, tam, gdzie dzieje się coś ważnego. Ta nagroda to dla nas dmuchnięcie w skrzydła – podkreśliła laureatka.
Historia audycji w języku kaszubskim w Radiu Gdańsk sięga pierwszych emisji „Magazynu kaszubskiego” pod koniec lat 80. ubiegłego wieku. Przez lata tematykę kaszubską na antenie tworzyli między innymi: Dominik Sowa, Leszek Szmidtke, Alicja Szczypta, Damroka Kwidzińska, Anna Cupa, Tatiana Slowi, Izabela Ulenberg, Magdalena Kropidłowska, Bernadetta Węzeł, Maciej Bandur, Tomasz Urbański, Karolina Serkowska, Michał Bronk, Marika Jelińska oraz tworzący obecnie zespół Robert Groth, Piotr Lessnau i Adam Hebel.
RED.
