W Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku 29 września 2023 roku wspólnie świętowaliśmy 60-lecie „Pomeranii”, najdłużej funkcjonującego na rynku wydawniczym periodyku poświęconego sprawom kaszubskim, co podkreślił w swojej przemowie Jan Wyrowiński, prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.
– Dzisiaj w Gdańsku są dwie ważne rocznie: osiemdziesiąte urodziny Lecha Wałęsy i sześćdziesięciolecie „Pomeranii”. Uważam, że są one na tym samym poziomie, bo „Pomerania” to był fenomen w tamtych czasach i jest fenomenem w obecnych – mówił Jan Wyrowiński, nawiązując do obchodzonych w Gdańsku w tym samym czasie urodzin legendarnego przywódcy „Solidarności”.
Witając gości, Sławomir Lewandowski, redaktor naczelny „Pomeranii”, przypomniał liczby składające się na 60-letni dorobek wydawnictwa. Podkreślił znaczenie wkładu pracy wielu osób w to, aby pismo trafiało do czytelników:
– Przez sześć dekad ukazało się 578 numerów pisma, które redagowało dziewięcioro redaktorów naczelnych, grono zastępców, sekretarzy i członków redakcji oraz niezliczona liczba autorów współpracujących z „Pomeranią”. Wielu z nich jest tutaj obecnych. Wszystkim składam serdeczne gratulacje, nie zapominając również o pracownikach biura Zrzeszenia, którzy nas wspierają w codziennych organizacyjno-finansowych sprawach.
Z okazji jubileuszu wyróżniono pamiątkowymi dyplomami obecnych i byłych redaktorów naczelnych i osoby współredagujące przez lata „Pomeranię”: Marka Adamkowicza, Andrzeja Buslera, Bogumiłę Cirocką, Artura Jabłońskiego, Stanisława Jankego, Iwonę Joć-Adamkowicz, Sławomira Lewandowskiego, Dariusza Majkowskiego, Kazimierza Ostrowskiego, Marię Pająkowską-Kensik, Cezarego Obracht-Prondzyńskiego, Krystynę Puzdrowską, Krystynę Sulicką oraz Edmunda Szczesiaka.
Nie zapomniano również o redaktorach naczelnych „Pomeranii”, których nie ma już wśród nas: Izabelli Trojanowskiej, Wojciechu Kiedrowskim i Stanisławie Pestce. Okolicznościowe dyplomy zostały przekazane ich rodzinom. Dyplom pamięci Izabelli Trojanowskiej, pierwszej redaktorki naczelnej „Biuletynu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego”, późniejszego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Pomerania”, został przekazany redakcji.
Nagrody specjalne marszałka województwa pomorskiego za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury na rzecz mieszkańców województwa pomorskiego otrzymali: Bogumiła Cirocka, Stanisław Janke, Dariusz Majkowski i Edmund Szczesiak. Nagrody w imieniu marszałka Mieczysława Struka wręczyła Danuta Rek, przewodnicząca Komisja Nauki, Edukacji, Kultury i Sportu Sejmiku Województwa Pomorskiego.
Okrągłe urodziny „Pomeranii” były również okazją do życzeń, które napłynęły z wielu stron, także z rodzinnego Gdańska. List gratulacyjny od Aleksandry Dulkiewicz, prezydent miasta Gdańska, odczytał prowadzący uroczystość Aleksander Gosk, wieloletni członek kolegium redakcyjnego „Pomeranii”. Aleksandra Dulkiewicz napisała:
Cieszę się, że już 60 lat służycie Państwo lokalnej społeczności. Mogę powiedzieć, że podobnie jak Ormuzd z powieści Aleksandra Majkowskiego skupiacie dobre siły działające na rzecz Kaszub i Pomorza. Pomagacie zachować odrębność, tożsamość i trwałość ideałów, którym ludzie są tutaj wierni od stuleci. Jestem przekonana, że dzięki Wam przetrwają one także trudne realia XXI wieku.
O korzeniach i działalności sześćdziesięciolatki opowiedział jej wieloletni dziennikarz, dwukrotny redaktor naczelny, członek kolegium redakcyjnego, a przede wszystkim człowiek o ogromnej wiedzy dotyczącej „Pomeranii” – redaktor Edmund Szczesiak.
Historia miesięcznika sięga 1963 roku, kiedy to pojawił się pierwszy numer „Biuletynu Zrzeszenia Kaszubskiego” wydawanego przez Zrzeszenie Kaszubskie. Nowy tytuł miał wypełnić lukę po dwutygodniku „Kaszëbë”, który z przyczyn niezależnych od organizacji przestał się ukazywać kilka miesięcy wcześniej. W pierwszym roku ukazały się jedynie trzy numery pisma w nakładzie 300 egzemplarzy. Redaktorką pierwszych „Biuletynów”, była Izabella Trojanowska, dziennikarka i pisarka zajmująca się problematyką Kaszub i Pomorza.
W 1965 roku redaktorem naczelnym został Wojciech Kiedrowski, a pismo zmieniło nazwę na „Biuletyn Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego”, co nawiązywało do nowej, rozszerzonej nazwy organizacji.
Cztery lata później za sprawą ówczesnego redaktora naczelnego Stanisława Pestki na okładce zrzeszeniowego pisma pojawił się tytuł „Pomerania”. Nowa nazwa najtrafniej oddawała to, do czego dążył nie tylko zespół redakcyjny, ale również władze Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. „Pomerania” stała się pismem regionalnym, którego głównym motorem stała się szeroko rozumiana problematyka pomorska.
Jak każdy periodyk, także „Pomerania” miała swoje przełomowe daty. Jedną z nich był rok 1975, kiedy nastąpiło przejście z rotaprintu na druk typograficzny. Ważny moment to również rok 1979, wówczas „Pomerania” zaczęła się ukazywać w cyklu miesięcznym, choć założony harmonogram z uwagi na panującą w kraju sytuację gospodarczą i polityczną czasami nie był dotrzymywany. Wprowadzone w wydawaniu pisma zmiany pociągnęły za sobą zwiększenie jego objętości i zainteresowanie nim, zarówno ze strony czytelników, jak i kolejnych współpracowników.
Z uwagi na aktywność dziennikarzy „Pomeranii” w trakcie strajków sierpniowych w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i uczestnictwo w życiu opozycyjnym w kolejnych miesiącach, po wprowadzeniu w grudniu 1981 roku stanu wojennego redakcja otrzymała zakaz wydawania pisma. Tytuł ponownie ujrzał światło dzienne w 1983 roku, stając się ważną częścią pomorskiego rynku prasowego, w czym zasługa między innymi ówczesnego redaktora naczelnego Wojciecha Kiedrowskiego.
W 1985 roku kolegium redakcyjne i zespół redakcyjny „Pomeranii” wręczyły pierwsze Skry Ormuzdowe. Laureatami byli: Józef Chełmowski, Józef Jutrzenka-Trzebiatowski, Antoni Konkel, Tadeusz Lipski oraz Julian Zaborowski.
W warunkach ograniczonej swobody wypowiedzi „Pomerania” nieustannie starała się kreować wzory nowoczesnego regionalizmu. Na jej łamach promowano idee samorządności i obywatelskiej odpowiedzialności za losy małej ojczyzny. Przedstawiano też niezafałszowaną historię Pomorza Gdańskiego, nie pomijając przy tym wielu bolesnych tematów – można przeczytać w rysie historycznym publikowanym na stronie internetowej „Pomeranii”.
Po zmianie ustroju, po 1989 roku, na łamach „Pomeranii” wiele miejsca poświęcano kwestiom tożsamości nie tylko Kaszubów, ale również Kociewiaków, Borowiaków, a także innych grup etnicznych, o których w Polsce Ludowej nie chciano wspominać.
Lata 90. i pierwsza dekada XXI wieku to stopniowa ewolucja graficzna, różnorodność tematyczna i koncepcyjna kreowana na łamach „Pomeranii” przez kolejnych redaktorów naczelnych: Cezarego Obracht-Prondzyńskiego, Edmunda Szczesiaka, Artura Jabłońskiego, Iwonę Joć, ponownie Edmunda Szczesiaka, Darka Majkowskiego, a od 2017 roku Sławomira Lewandowskiego.
Wspomniany okres to również niepewny budżet, uzupełniany między innymi przez wpłaty darczyńców, dzięki którym pismo zachowywało ciągłość wydawniczą. Ale to także trud i upór osób trzymających stery „Pomeranii”, dzięki którym możemy cieszyć się z 60-lecia.
W 2014 roku „Pomerania” otrzymała Medal Księcia Mściwoja II, najbardziej prestiżowe – zaraz po honorowym obywatelstwie – wyróżnienie przyznawane przez Radę Miasta Gdańska. Redakcja została uhonorowana za wieloletnie efektywne promowanie na wysokim poziomie edytorskim kultury kaszubsko-pomorskiej, niezmiernie ważnej dla umacniania tożsamości naszego regionu, a także tradycji historycznych Gdańska i Pomorza.
Zaszczyt ten był wówczas uhonorowaniem 50 lat „Pomeranii”, ale również potwierdzeniem tego, że „Pomerania” nadal jest wyjątkowym wydawnictwem, nie tylko na skalę naszego regionu, ale również na skalę całej Polski.
RED.
