Gdy Nowy Rok w progi, to stary rok w nogi – mówi stare polskie przysłowie. Chciałoby się dodać: w nogi, ale razem ze wszystkimi jego bolączkami i problemami, przede wszystkim w kwestii pandemii koronawirusa. Niemniej, przynajmniej w kwestii koronawirusa, który w 2020 roku odwrócił nasz świat do góry nogami, widać światełko w tunelu. Jest – wydaje się, że skuteczna – szczepionka przeciw wywoływanej przez niego chorobie. Wystarczy teraz pilnować swojej kolejki i zaszczepić się jak najszybciej, do czego zachęcam. A wszelkie teorie spiskowe, które zalewają media społecznościowe (i nie tylko one), najlepiej włożyć między bajki, gdzie ich miejsce.

Rok 2021 przez Radę Naczelną Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego został ustanowiony Rokiem Biskupa Konstantyna Dominika, który – jak dowodzi na stronach styczniowej „Pomeranii” prof. Józef Borzyszkowski – mocno wpisał się w pamięć historyczną i współczesność bardzo wielu Kaszubów i Pomorzan. Bez wątpienia była to postać wyjątkowa, o czym można przeczytać w artykule Profesora. W następnych numerach naszego pisma będziemy jeszcze wracali do sylwetki biskupa Dominika.

Wyjątkowym człowiekiem był również, zmarły w październiku ubiegłego roku, ks. Roman Skwiercz. Jednak w odróżnieniu od biskupa Dominika, był bardzo dobrze znany nam, współczesnym. Niejednokrotnie ubarwiał swoją obecnością, a nade wszystko swoimi opowieściami, niejedno kaszubskie spotkanie. Ks. Romana Skwiercza w artykule Oryginał nie do podrobienia wspomina Edmund Szczesiak.

Rok 2020 szybkimi krokami zbliża się do końca. Chętnie wybiegamy już w nowy rok 2021, w którym – miejmy nadzieję – pandemia koronawirusa nie będzie głównym tematem codziennych rozmów, a życie na Pomorzu, w Polsce i na świecie wróci do normalności w każdym aspekcie, ze szczególnym naciskiem na relacje rodzinne i zawodowe.

Tymczasem musimy sobie radzić z bieżącymi ograniczeniami, choćby tak jak organizatorzy Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od Morza”, w ramach której przyznawana jest także Kaszubska Nagroda Literacka. Tegoroczny werdykt jury został ogłoszony w Internecie, a laureatem kaszubskiej odsłony został ojciec Adam Sikora, teolog, autor tłumaczeń Biblii z języków oryginalnych na polski i kaszubski. Warto podkreślić, że za najlepszą Pomorską Książkę Roku uznano monografię Historia Kaszubów w dziejach Pomorza (tomy III–V) autorstwa Józefa Borzyszkowskiego i Cezarego Obracht-Prondzyńskiego. Więcej o Kaszubskiej Nagrodzie Literackiej i jej dotychczasowych laureatach piszemy na stronie 3.

Do Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego należy od ponad 40 lat, swoją działalność na tym polu zaczynał od klubu studenckiego Pomorania, który uznawany jest do dzisiaj za kuźnię kaszubsko-pomorskich idei, kształtującą postawy obywatelskie. To tam poznał wielu wspaniałych ludzi, o których współcześnie możemy powiedzieć: autorytety! Jak mówi, spotkania i rozmowy z nimi miały zasadniczy wpływ na jego kaszubskie i pomorskie zainteresowania. Rozmowa z senatorem RP Kazimierzem Kleiną, wieloletnim członkiem i byłym wiceprezesem Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – na stronie 12.

Grudzień 1970 roku w historii Pomorza i Polski zapisał się tragicznie. Dokładnie 50 lat temu w Elblągu, Gdańsku, Gdyni i Szczecinie Zmotoryzowane Oddziały Milicji Obywatelskiej, wspierane przez inne zbrojne formacje, rozpoczęły pacyfikację manifestującej ludności cywilnej, która domagała się od władz cofnięcia podwyżki cen żywności i odsunięcia od władzy odpowiedzialnych za tę decyzję. Do bicia ludzi użyto najpierw pałek, następnie ostrej amunicji. Bilans tamtych wydarzeń to 41 osób zabitych i ponad tysiąc rannych. O wydarzeniach z grudnia 1970 roku z perspektywy ich uczestnika opowiada gdynianin Jerzy Miotke w reportażu Andrzeja Buslera, który publikujemy na stronie 8.

Znamy już laureatów organizowanego przez Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie XXI Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Drzeżdżona, jednego z najważniejszych konkursów dla pisarzy i poetów tworzących w języku kaszubskim. W tym roku organizatorzy mogli pochwalić się dużą liczbą zgłoszeń od artystów, wśród których byli zarówno debiutanci, jak i uznani już literaci. Więcej o tegorocznym konkursie i jego laureatach piszemy na dalszych stronach.

W listopadowej „Pomeranii” wracamy jeszcze do warsztatów dla piszących po kaszubsku, które odbyły się we wrześniu w Tuchomiu. W poprzednim numerze pisaliśmy m.in. o artystach tworzących na ziemi bytowskiej oraz o ciekawych miejscach i wydarzeniach tam organizowanych. W numerze bieżącym – relacja autorstwa Aleksandry Dzięcielskiej-Jasnoch ze spotkania z nauczycielami języka kaszubskiego, którzy podzielili się swoimi edukacyjnymi doświadczeniami. Nie zawsze były to pozytywne doświadczenia, bo jak się okazuje, przeprowadzenie lekcji kaszubskiego, zwłaszcza w dobie koronawirusa, może napotkać wiele trudności.  

Listopad to dla wielu z nas czas zadumy i wspomnień o bliskich nam zmarłych. Choć w tym roku nie było nam dane w dzień Wszystkich Świętych i w Zaduszki zapalić zniczy na grobach bliskich, to pozostała nam pamięć o tych, co odeszli. W listopadowej „Pomeranii” wspominamy osoby, których nie ma już z nami, a które były częścią naszej kaszubskiej i pomorskiej społeczności.

W ostatnich dniach dotarła do nas smutna informacja o śmierci ks. Romana Skwiercza, aktywnego propagatora języka kaszubskiego i niezwykłego orędownika wszystkiego, co wiąże się z kulturą Kaszub. Wspomnienie o ks. Romanie Skwierczu opublikujemy w grudniowym wydaniu „Pomeranii”.