Szczegóły

Utworzono: niedziela, 06, listopad 2016 22:21

Kaszëbizna w miastach głównym tematem listopadowej Pomeranii

2. od redaktora

Z jednej strony oddziały Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w dużych miastach są liczne, często mają obszerne siedziby, wśród swoich członków naukowców, animatorów kultury, polityków, przedsiębiorców i –jak można by sądzić – większe możliwości działania niż partë w małych miejscowościach. Z drugiej strony muszą w nich konkurować z wieloma innymi organizacjami, które również starają się przyciągnąć do siebie mieszkańców. Czy są gotowe do takiej konkurencji? Co mogą zaoferować? Czy pokazywanie się w strojach ludowych, msze z kaszubską liturgią słowa, spotkania przy kùchù mają jeszcze w tych oddziałach rację bytu?
To pytania, które warto sobie zadawać coraz poważniej, bo wciąż rośnie procent Kaszubów mieszkających w największych miastach Pomorza. Wydaje się, że jeśli chcemy ich zainteresować kaszubską kulturą, rodzimym językiem, lokalną historią, to musimy szukać atrakcyjniejszych niż dotąd sposobów ich prezentowania. Może warto bardziej uaktywnić wspomnianych na początku naukowców oraz animatorów kultury i poprosić, żeby szukali nowych metod przyciągania do Zrzeszenia? A może zostawić to nauczycielom języka kaszubskiego i skupić się tylko na wprowadzaniu tego przedmiotu do coraz większej liczby szkół? Albo nie ryzykować żadnych zmian i po prostu udoskonalać te działania, które podejmujemy od lat?
W tym numerze „Pomeranii” przedstawiamy zapis dyskusji na ten temat z przedstawicielami oddziałów ZKP z Gdańska, Gdyni i Słupska. Zachęcamy do zapoznania się z ich wypowiedziami i prosimy o Wasze głosy, drodzy Czytelnicy, bo sprawa jest ważna, może nawet decydująca dla przetrwania kaszubszczyzny.

3. Kòscół, fòlklor czë benchmarking?

W tim numrze pòspólnô debata cządnika „Pomerania” i Radia Gdańsk je namienionô kaszëbiznie w gardach i robòce miastowëch partów Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô. Ùczãstnikama ti diskùsje bëlë przedstôwcowie òddzélów KPZ we Gduńskù (Jerzi Nacel i Jerzi Kòszôłka), Gdinie (Teréza Hòppe) i Słëpskù (Antón Szréder).

„Pomerania”: Ju na zôczątkù chcemë rzeknąc, że najim célã nie je pòkôzanié, chtëren z wajich partów robi wiãcy, a chtëren mni. Mómë nôdzejã nalezc jakąs òdpòwiésc na pitanié, jak dzejac w miastach, żebë kaszëbizna trôfiała tam do lëdzy i bëła dlô nich atrakcyjnô. Zdôwô sã nama, że partë w wiôldżich gardach mùszą miec jiną ùdbã jak te w môłëch wsach.

Radio Gdańsk: Dobrze sã nama zdôwô? Dzejanié zrzeszeńców w Gdini mô wëzdrzec jinaczi jak w Lëni czë Krokòwie?

Teréza Hòppe: Jô dzejóm w miesce, w jaczim wedle badérowaniów dr. Jana Mòrdawsczégò mieszkô nôwiãcy Kaszëbów. Mògłobë sã tej zdawac, że mómë letką robòtã. Sygnie zebrac tëch lëdzy, fejn sã zaprezentowac, jich pòprowadzëc i sprawa je prostô... Równak tak to nie je. Robòta je tu cãżkô. Przede wszëtczim w taczi Gdini je baro wiele imprez òrganizowónëch chòcbë przez miasto i w tim spektrum rozmajitëch propòzycëji, jaczé dôwô miasto i rozmajité stowôrë, nie je letkò sã przedostac do lëdzy. I to je chëba nôwôżniészô trudnosc. W môłëch gminach sã kòżdi znaje, jak cos Kaszëbi zrobią, tej wiele lëdzy chãtno to òbezdrzi.

„P”: Tej jiwrã w miastach wedle wastnë Terézë je kònkùrencjô, jeżlë jidze ò kùlturalné i jinszé wëdarzenia. W Słëpskù téż tak to widzyta?

Antón Szréder: Pòdóbno. Badania z 2000 r. wëkazałë, że tëch, co sã przëznôwają do kaszubiznë, je ù nas 2400 lëdzy. Do te mómë w Słupskù kòl 6 tës. tzw. pół-Kaszubów. Z tegò bë wënikało, że co dzesąti mieszkańc najégò gardu cos mô wspólnégò z Kaszubama, ale – jak wastnô Teresa rzekła – nie je łatwò jich zebrac. W najim parce je 100 òsób i robimë przede wszëtczim dzejania integracyjné. Mòcno wëkòrzistujemë institucjã Kòscoła. Słupsk je trochã specyficzny. Je tu innô sytuacjô jak na Pòmòrzu Gduńsczim. Wedle spisu ùrzãdowégò prusczégò z 1890 rokù w całim pòwiece bëło leno 7 Kaszubów i 308 Pòlôchów. Te dóné pewno bëłë zaniżoné, ale tak pò prôwdze Kaszubi na te terenë przëbëlë pò drëdżi wòjnie swiatowi wëmieszóny chòcbë z lëdzama spòd Wilna. I w parce téż mómë lëdzy z rozmajitëch strón, téż z Kresów.

Czytaj więcej: Kaszëbizna w miastach głównym tematem listopadowej Pomeranii

Szczegóły

Utworzono: poniedziałek, 31, październik 2016 21:16

Rozmowy o edukacji na początek roku szkolnego

2. Od redaktora

Co należy zrobić, aby pomorscy nauczyciele, zwłaszcza „szkólny” języka kaszubskiego byli dobrze przygotowani do swojej pracy? Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku, dyrektorzy szkół i wiele innych osób odpowiedzialnych za edukację szuka odpowiedzi na to pytanie. Szuka jej też Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, które od kilku lat stopniowo podwyższa poziom egzaminów dla nauczycieli kaszubskiego.
Pierwszym poważnym krokiem w tym kierunku było wprowadzenie pisemnej części w 2012 r. W ostatnich miesiącach (na podstawie kolejnej zmiany w regulaminie egzaminu zdawanego przed Zespołem orzekającym o znajomości języka kaszubskiego) od przyszłych „szkólnëch” wymaga się też podstawowej znajomości historii, literatury, obrzędów czy geografii Kaszub oraz systematycznego podnoszenia swoich umiejętności, np. podczas specjalistycznych kursów. Z jednej strony odzywają się głosy, że w sytuacji, gdy w wielu szkołach brakuje nauczycieli, należy się na razie wstrzymać z podnoszeniem poprzeczki. Z drugiej strony wielu ludzi domaga się, aby do pracy z dziećmi i młodzieżą dopuszczać tylko tych, którzy ukończą studia przygotowujące do nauczania języka kaszubskiego (choćby podyplomowe, a najlepiej etnofilologię). Jak znaleźć złoty środek? O to m.in. pytamy w tym numerze osoby zajmujące się na co dzień edukacją: Danutę Pioch, Renatę Mistarz i Zbigniewa Byczkowskiego.

O kwestiach związanych z obecnością kaszubszczyzny w szkole opowiada też były Minister Edukacji Edmund Wittbrodt, a prezes ZKP Łukasz Grzędzicki pisze o planowanych przez rząd zmianach w oświacie.

Jak widać, szkolne i nauczycielskie sprawy są w tej „Pomeranii” traktowane priorytetowo, we wrześniu ten temat sam się nasuwa... Ale zdajemy sobie sprawę z tego, że o szkoły troszczyć się trzeba nieustannie.
 

3. Kaszëbsczi nie je dlô głupëch

Séwnik to miesąc, czej dzôtczi i młodzëzna wrôcają do szkòłów pò latowëch feriach. Pòczątk szkòłowégò rokù to dobri czas, żebë przëzdrzec sã, jak je ùczony kaszëbsczi jãzëk i jak szkólny są przërëchtowóny do ti robòtë. Na tã témã wespół z Piotrã Léssnawą z Radia Gduńsk gôdómë ze Zbigòrzã Bëczkòwsczim, chtëren pòmôgô we wprowadzanim kaszëbsczégò do szkòłów òsoblëwie na zôpadnëch Kaszëbach, a téż z Danutą Pioch i Renatą Mistarz z Zespòłu òrzekającégò ò znajomòscë kaszëbsczégò jãzëka dzejającégò przë Kaszëbskò-Pòmòrsczim Zrzeszenim.

8. Co dalej z kaszubską edukacją?

Podczas konferencji stanowiącej Podsumowanie Ogólnopolskiej Debaty o Edukacji „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana”, która odbyła się 27 czerwca br. w Toruniu, Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska przedstawiła kierunki planowanych zmian w systemie edukacji. Jednym z najważniejszych, jej zdaniem, jest zreformowanie struktury szkolnictwa. Jak zaznaczyła, „propozycje zmian są punktem wyjścia, pokazują kierunek działań i oczekiwania społeczne”. Szczegółowe rozwiązania, tzn. projekty aktów prawnych, zostaną skierowane do konsultacji społecznych i uzgodnień we wrześniu i październiku.

10. Edukacja musi być w centrum zainteresowania

Z prof. Edmundem Wittbrodtem, byłym parlamentarzystą, ministrem edukacji narodowej w latach 2000–2001, obecnie członkiem Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, rozmawiamy m.in. o relacjach polsko-niemieckich i nauce języka kaszubskiego.

Czytaj więcej: Rozmowy o edukacji na początek roku szkolnego

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 08, listopad 2016 14:41

W czerwcowej Pomeranii wspominamy abp Tadeusza Gocłowskiego (1931-2016)

2. Od redaktora

„Lud kaszubski zawsze był mi bliski”, „Istota kaszubszczyzny zawiera się przede wszystkim w bardzo bliskiej więzi z historią i własną tradycją”, „(…) moim ulubionym miejscem na Kaszubach jest Gdańsk. Wprawdzie niektórzy twierdzą, że Gdańsk to nie Kaszuby, jednak mam odmienne zdanie i uważam, że Gdańsk i Oliwa to są miejsca wybitnie kaszubskie”.
To kilka przykładowych wypowiedzi abpa Tadeusza Gocłowskiego o Kaszubach. Jako pasterz archidiecezji kochał całe Pomorze, jako człowiek Solidarności nigdy nie zapominał o Polsce, ale Kaszubi mogli na Niego liczyć w sposób szczególny.
Jego Wskazania duszpasterskie w sprawie obecności języka kaszubskiego w liturgii i życiu Archidiecezji Gdańskiej miały wielkie znaczenie dla rozwoju mszy świętych z kaszubską liturgią słowa. Arcybiskup przewodniczył też kaszubskiej pielgrzymce do Ziemi Świętej, podczas której w kościele Pater Noster w Jerozolimie odsłonięto tablicę ze słowami Modlitwy Pańskiej w języku kaszubskim. Uroczyście poświęcił pomnik Świętopełka Wielkiego w Gdańsku. Był obecny na różnych spotkaniach i promocjach książek w gdańskim Domu Kaszubskim, pojawiał się na Zjazdach Kaszubów, dobrze znał wielu działaczy wspólnoty kaszubsko-pomorskiej i często z nimi rozmawiał.
Nie pochodził z naszych stron, ale moim zdaniem nie ma przesady w stwierdzeniu, że odszedł kolejny z wielkich Pomorzan. Oby mógł – nawiązując do wiersza z właśnie wydanego tomiku Bożeny Ugowskiej Òkrëszënë żëcégò – „w niebie pòczëc sã jak w rodny zemi”.

3. Zawsze wspierał naszą sprawę

W dniu uroczystości Matki Boskiej Królowej Polski i Święta Narodowego Trzeciego Maja odszedł abp Tadeusz Gocłowski. 6 maja tłumnie zebrani mieszkańcy nie tylko naszego regionu uczestniczyli w Jego pogrzebie. Pożegnaliśmy jednego z najwybitniejszych biskupów Kościoła katolickiego w Polsce ostatnich dekad, oddanego duszpasterza, człowieka szlachetnego, niezwykle zaangażowanego społecznika i uczestnika życia publicznego naszego kraju, orędownika solidarności. Arcybiskup Tadeusz Gocłowski przez ponad 50 lat z oddaniem pracował dla Gdańska i Pomorza, konstruktywnie oddziałując na wiele tworzących je środowisk. Został pochowany na kaszubskim Wawelu – w katedrze oliwskiej.4. Chcã gadac prosto jak czijã w płot. Stanisłôw Janka

5. Człowiek Solidarności

Śmierć arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego to wielka strata dla nas wszystkich, przez długie lata swojej posługi kapłańskiej udowodnił bowiem, że najważniejsza jest wiara w drugiego człowieka i wiara w wolną i niepodległą Ojczyznę. Był jednym z niewielu kapłanów i jednym z nielicznych ludzi, którzy potrafią zjednać sobie osoby o różnych światopoglądach i o odmiennych poglądach politycznych, co szczególnie dziś stanowi zarzewie konfliktów.

Czytaj więcej: W czerwcowej Pomeranii wspominamy abp Tadeusza Gocłowskiego (1931-2016)